H αλλαγή του ΝΑΤΟϊκού δόγματος που διατυπώθηκε πρώτη φορά στη Ρώμη στις 8 Νοέμβρη του 1991 σύμφωνα με το οποίο: "Η ασφάλεια της συμμαχίας θα πρέπει να αντιμετωπίζεται σε παγκόσμιο πλαίσιο" και ολοκληρώθηκε στη Σύνοδο Κορυφής στην Ουάσιγκτον στις 23 Απρίλη 1998, με τον προσδιορισμό "νέων εχθρών" και "νέων απειλών" για τη συμμαχία, οι ανατροπές στο παγκόσμιο σοσιαλιστικό σύστημα και η διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά της 10ετίας του '90.
Το ΝΑΤΟ, υλοποιώντας το «νέο στρατηγικό του δόγμα» και στο όνομα της "καταπολέμησης της τρομοκρατίας" εξαπέλυσε μια σειρά από επεμβάσεις στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράν και στο Αφγανιστάν. Παράλληλα οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ μαζί με την Ε.Ε. ανέτρεψαν βασικές αρχές του Διεθνούς Δικαίου.
Θεμελίωσαν το "δικαίωμα" της επέμβασης στο όνομα των «κινδύνων και των απειλών». Την αρχή της μη χρήσης βίας και απειλής βίας την μετέτρεψαν σε χρήση βίας και πολέμου. Την αρχή της αντιμετώπισης των κρίσεων από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ την μετέτρεψαν σε δικαίωμα εξαπόλυσης πολέμων χωρίς την άδεια του ΟΗΕ.
Με αυτά τα δεδομένα το ΝΑΤΟ μετατρέπεται σε παγκόσμιο χωροφύλακα και συγκροτεί νέα πιο επιθετική στρατιωτική δομή. Όλες αυτές οι αλλαγές όχι μόνο εξαγγέλθηκαν, αλλά εφαρμόστηκαν και στην πράξη, ιδιαίτερα στον πόλεμο κατά της Γιουγκοσλαβίας, ο οποίος αποτέλεσε και τον πιλότο της νέας στρατηγικής του ΝΑΤΟ.
Η νέα κατάσταση που δημιουργήθηκε, είναι πολύ μεγαλύτερης διάστασης, έχει διαφορετικό βάθος και νέα ποιοτικά στοιχεία.
Μπροστά σ' αυτή την κατάσταση, το παγκόσμιο αντιιμπεριαλιστικό κίνημα ειρήνης, παρά τις δυσκολίες, τις ταλαντεύσεις και την αναμονή, κλήθηκε να παίξει σημαντικό ρόλο στη συμπόρευση και συνεργασία με άλλα κοινωνικά κινήματα, και πρωταρχικά της εργατικής τάξης.
Επιχείρησε με πολύμορφες δραστηριότητες να μετατρέψει τα αντιπολεμικά αισθήματα των λαών σε δράση για την αναχαίτιση του ιμπεριαλιστικού πολέμου.
Διαπιστώθηκε οτι παρά τις δυσκολίες, η ανάγκη της συνένωσης, της παράλληλης κινητοποίησης, του συντονισμού όλων των κινημάτων που αντιστέκονται στην ιμπεριαλιστική βαρβαρότητα, έγινε επιτακτική.
Τα κινήματα ειρήνης σε ολόκληρο τον κόσμο και ανεξάρτητα από επιμέρους αναλύσεις και επιφυλάξεις για τις κοσμογονικές αλλαγές, μπόρεσαν να συμβάλουν, ώστε να μην περάσει ο αποπροσανατολισμός της λαϊκής δυσαρέσκειας και οργής σε θρησκευτικές ή πολιτισμικές αναποτελεσματικές αδιέξοδες και επικίνδυνες στοιχίσεις και διαμαρτυρίες.
Η ανασυγκρότηση της ΕΕΔΥΕ και των Επιτροπών Ειρήνης συνέβαλε ουσιαστικά ώστε τα αντιπολεμικά κινήματα να αρχίσουν με μεγαλύτερη αισιοδοξία να προβάλλουν ακόμη περισσότερο τα συμπεράσματα και την πείρα από τα γεγονότα της συγκεκριμένης δεκαετίας.
Χωρίς ίχνη πολιτικού ρεβανσισμού έθεσαν ξανά το δίλημμα που είχε τεθεί και στην αρχή της δεκαετίας, και που αναδείχτηκε με δραματικό τρόπο από την πραγματικότητα: Τι θα κάνουν οι λαοί; Θα υποταχθούν, θα συναινέσουν, θα έχουν αυταπάτες σχετικά με το ρόλο του ιμπεριαλισμού και της νέας τάξης πραγμάτων ή θα ανασυνταχθούν, θα αντισταθούν και θα αντεπιτεθούν;
Οι σημαντικές κινητοποιήσεις που έγιναν αυτό το διάστημα ανέδειξαν και σημαντικές δυνατότητες ευρύτερης συσπείρωσης δυνάμεων που εκφράστηκαν σε πολλές χώρες ξεκινώντας από τις ίδιες τις ΗΠΑ. Οργανώθηκαν εκδηλώσεις, ιδιαίτερα κατά του πολέμου στις οποίες πήραν μέρος αρκετές δυνάμεις με ποικίλους προσανατολισμούς. Συγκροτήθηκαν ευρύτερες αντιπολεμικές επιτροπές με συμμετοχές πολλών και διαφορετικών μαζικών οργανώσεων.
Αξιοποιώντας αυτή την πείρα το φιλειρηνικό κίνημα, προχώρησε πιο αποφασιστικά σε τέτοιες συσπειρώσεις στο δρόμο του αγώνα ο οποίος στην εξέλιξή του πείθει και αυτούς που έχουν επιφυλάξεις για την αναγκαιότητα της αντιιμπεριαλιστικής πάλης.
Οι επιτροπές ειρήνης, οι αντιπολεμικές κινήσεις άρχισαν σταδιακά να αναδεικνύονται σε πόλο συσπείρωσης και σημείο αναφοράς ευρύτερων οργανώσεων. Σε συνεργασία με αυτές αλλά και αυτόνομα, άρχισαν να ανοίγονται στους τόπους δουλειάς, στη γειτονιά, στα σχολεία για να δημιουργήσουν ένα νέο και εξελισσόμενο αντιπολεμικό κίνημα.
Παρά την ιδεολογική τρομοκρατία, τις ποικιλόμορφες πιέσεις και εκβιασμούς, ένα σχετικά μικρό αλλά σημαντικό κομμάτι των πνευματικών ανθρώπων, παραγόντων της τέχνης και του πολιτισμού συμπαρατάχτηκε αυτά τα χρόνια με το φιλειρηνικό κίνημα.
Αντιλαμβανόμενοι το χρέος τους οι πνευματικοί άνθρωποι άρχισαν και πάλι να μιλούν, να αντιτάσσονται στο γενικευμένο ιμπεριαλιστικό ανδραποδισμό. Να συντάσσονται με το μαχόμενο λαό και να εμπνέονται από τους αγώνες του. Άρχισαν σιγά σιγά να αρνούνται την πνευματική ισοπέδωση και τον ιδεολογικό ευνουχισμό που η άρχουσα τάξη επιδιώκει. θέλει: έναν πνευματικό κόσμο στην υπηρεσία της στήριξης της βαρβαρότητας του συστήματος. Αλλωστε αυτή η επιλογή, η επιλογή της σιωπής και της ανοχής οδηγεί στην πνευματική φτώχεια και ασφυξία. Η συμπόρευση και συμμετοχή στους λαϊκούς αγώνες μπορεί να φέρει μια γενικότερη άνθηση και ανάταση όταν οι ιδέες της ειρήνης και κοινωνικής απελευθέρωσης αποτελούν την κινητήρια δύναμη της πνευματικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Στο Παγκόσμιο Συνέδριο των κινημάτων ειρήνης του ΠΣΕ στην Αθήνα, η τελική διακήρυξη έχει τον τίτλο «Παγκόσμια δράση κατά της Νέας Τάξης Πραγμάτων για έναν 21ο αιώνα της ειρήνης, της ασφάλειας και της ανάπτυξης».
Η απαίτηση των καιρών και των λαών για την εθνική, περιφερειακή και παγκόσμια δράση κατά της Νέας Τάξης, αποκτά επείγουσα και άμεση προτεραιότητα μετά τη ραγδαία επιδείνωση της διεθνούς κατάστασης.
Η απάντηση στο φρικαλέο δίλημμα που έθεσε ο εκπρόσωπος του ιμπεριαλισμού Πρόεδρος Μπους στους λαούς, «ή μαζί μας ή με τους τρομοκράτες», πρέπει να είναι «Παγκόσμιο Αντιπολεμικό Αντιιμπεριαλιστικό κίνημα, μαζί όλοι οι λαοί εναντίον των τρομοκρατών της νέας ιμπεριαλιστικής τάξης». Μόνο πλατιά κινήματα τέτοιας κατεύθυνσης μπορούν να περιθωριοποιήσουν και τις τρομοκρατικές οργανώσεις, που για τους δικούς τους λόγους βρέθηκαν σε σύγκρουση με τις υπηρεσίες του ιμπεριαλισμού, αν και είναι κυρίως δικά τους δημιουργήματα. Οι ιμπεριαλιστές δεν μπορούν, δε θέλουν να εξουδετερώσουν την τρομοκρατία. Είναι οι ίδιοι τρομοκράτες. Κι αν χτυπούν κάποια εστία της, το φαινόμενο τους συμφέρει να παραμένει. Η ιστορία της ανθρωπότητας έχει αποδείξει πως οι λαοί και τα κινήματά τους είναι πιο δυνατοί. Η καταιγίδα που έχει αρχίσει να ξεσπά, θα είναι εκείνη που θα πνίξει αυτούς που την προκαλούν.
